Fietsen in Afrika

Op de bijeenkomst van de sportvereniging zit de voorzitter voor de groep een Powerpointje weg te klikken. Hij benadrukt een keer of dertig dat het belangrijk is dat we als ouders ook zelf dingen doen. Participatie is het woord dat hij gebruikt. Ik vind dat woord een eufemisme dat zich qua impact het best laat vergelijken met het woord inslapen voor het vermoorden van je kat. Als hij dat woord gebruikt denk ik aan onze verzorgingsstaat en word ik sentimenteel. 

Hij geeft aan hoe belangrijk deze avond voor de ouders is. Hij legt uit dat de regels zijn veranderd en dat we ons als ouders hierin moeten verdiepen, zo is het veld dit jaar 90 graden gedraaid. Er is een landelijke commissie die zich hier elk jaar weer in verdiept en dit keer tot een andere keuze is komen. Hij sluit af door te zeggen dat hij eerder weg moet omdat hij moet pakken voor Afrika. De voorzitter gaat er namelijk fietsen voor het goede doel. De zaal zwijgt deemoedig.

Na zijn vertrek wordt uitgelegd hoe het trainingsschema van het jaar in elkaar zit. We krijgen de opdracht om op het veld te zijn, om te controleren of de trainingen goed gaan. We horen dat het leuk moet zijn. Dat de contributie verhoogd wordt. Dat je kleding moet aanschaffen met het logo en positief moet zijn. Ik knik en denk aan Afrika. In Afrika heb ik alleen maar mensen zien fietsen met de bagagedrager absurd hoog beladen met bananen en de voorzitter past niet in dit beeld.

De actrice spreekt

Een actrice vertelt in een podcast over haar leven. Ze vertelt hoe ze twee huizen heeft. Ze vertelt tegelijk hoe ze zichzelf als linkse intellectueel ziet. In haar taal zit dezelfde vanzelfsprekendheid waarmee je mensen met een meervoudig modaal salaris hoort praten over de aanschaf van een elektrische fiets voor erbij.

Iets aan haar verhaal maakt dat mijn maag gaat rommelen. Is het de oude verzuilde houding of hoe ze over mensen bij de PvdA praat alsof het per definitie vrienden zijn? Is het hoe ze praat over dat ze het toch wel gênant vindt om twee huizen te hebben en hoe ze zich verwondert over hoe moslims om haar heen radicaliseren? Is het de totale vanzelfsprekend waarmee ze praat over projectsubsidies voor haar werk?

Net voordat het gerommel me te veel wordt begint ze slimme dingen te zeggen. Ze is echt een goede actrice, een legende als je het mij vraagt. Eigenlijk wil je kunstenaars, artiesten of schrijvers niet leren kennen, het is zo veel mooier als hun werk los kan staan van hun mening. Waarom moet iemand altijd een mening hebben?

Als luisterend denk ik na, en het is de vanzelfsprekendheid die me het meest stoort aan haar betoog. Misschien vind ik wel dat we als mensen elke dag blij moeten zijn met het gegeven dat we weer een dag gelukkig en gezond mogen zijn? En ik denk dat als je echt intelligent bent, je ook constant een bewustzijn hebt voor die anderen. Voor mensen die minder rijk zijn, minder jouw politieke gedachten delen of in een andere omgeving of religie zijn opgegroeid.

En natuurlijk zorgt dit bewustzijn voor een gekmakend gevoel van onrecht. Toch kunnen we samen pas verder komen als we luisteren naar elkaar, en proberen te begrijpen waarom iemand een leven leidt zoals het is.

En terwijl ik dit schrijf, merk ik dat ik hetzelfde doe als wat zij doet. Een mening geven, waarom toch?

Meeuwen op mijn dak

Vorig jaar hadden we een nest meeuwen op ons dak. Een heerlijk stukje natuur hoor ik u denken, ze zijn niet voor niets officieel beschermd. Hoewel, dat zegt ook niet veel: een notaris is ook een beschermd beroep. Maar ter zake. Die meeuwen zaten op ons dak en maakten af en toe wat herrie. We overleefden het wel.
Tot op een dag het jong probeerde te vliegen en faalde. Vervolgens zat hij op onze uitbouw en later in onze tuin, terwijl de ouders in duikvlucht hun falend nageslacht beschermden. Het was mooi weer en die belegering duurde vier weken.

In het najaar heb ik met de buurman het dak schoongeveegd. Een vierkante meter aan stro en troep bleek hun nest te zijn, er begonnen al plantjes op te groeien. Bij een groen dak had ik een ander beeld.

Nou is onlangs het broedseizoen weer begonnen en hoorden we ineens herrie door onze schoorsteen. Ik zette een draadloze speaker voor de kachel en begon oorlogsgeluiden via Spotfify op hoog volume af te spelen, tot mijn vrouw ging klagen want Oekraïne. De buurman tipte het geluid van een buizerd en ook dat geluid stuurde ik mijn rookkanaal in.

Nou ben ik een liefhebber van de natuur en ik had een nest op mijn dak nog geen groot drama gevonden, echter over een paar weken komen ze zonnepanelen bij met plaatsen. Ik heb geen zin om twee keer de kosten van de kraanwagen die voor komt rijden te betalen.

En toen lag er dus ineens een dode meeuw voor ons op straat. Ik woon aan een drukke weg dus het lijk was snel verdwenen. Het gevoel was even dubbel maar ik heb ze vervolgens niet meer op het dak gehoord en ik moet eerlijk zeggen dat ik het niet erg vind. Ik hoop dat het zo blijft.

Jongen met bas

Langs de doorgaande weg staat een jongetje met een basgitaar. Het is een volwassen model; het mannetje bezwijkt bijna onder de band die strak gespannen over zijn schouder ligt. Uit de versterker klinkt onhandig gepingel. Het lijkt meer op muziek voor een klavecimbel. De jongen kijkt alsof hij in een uitverkocht Wembley staat en drukt met zijn kruis de gitaar naar voren. Zijn vader zit naast hem op een campingstoeltje en rookt een sigaret. De wind waait de goede kant op en zijn kind rookt vandaag daarom niet mee.

Dit beeld verdient een achtergrondmuziekje. Ik hoor het intro van W.M.A. van Pearl Jam: ‘He won the lottery, when he was born.’ Wat past die tekst ineens wonderlijk goed bij mijn gevoel. Soms voegt de realiteit zich naar je verbeelding.

‘Police stopped my brother again’, klinkt het als ik mijn weg naar huis vervolg. Het is tijd om de eieren voor de pannenkoeken naar mijn familie te brengen. Papa was vergeten ze te halen, dus papa gaat maar even naar de supermarkt. Er rijdt een politieauto langs.

Een echtpaar dat mij tegemoet komt moet lachen bij het horen van het lied van Pearl Jam en ze zwaaien naar de jongen met de bas. Ik groet ze vriendelijk. Het is fijn om in een dorp te wonen.

De Zuidwal

Het is een druilerige novemberdag en ik loop door Den Haag over de Zuidwal. Voor me lopen twee gastjes, ik denk dat ze maximaal achttien jaar oud zijn. Ik hoor de ene zeggen: ‘Bro. Ik had dus echt de verkeerde gekozen. Die lippen waren echt te nep.’

Het duurt even voor het bij me indaalt, maar dan borrelt het vak sociale geografie op, dat ik op de universiteit in een lang verleden heb gevolgd. Je ziet nog steeds in de steden het gedrag van de afgelopen eeuwen terug en dit heeft zich in onze ruimtelijke structuren geëtst. Ofwel op plekken waar vroeger handel werd gedreven vind je in de zijstraten de prostitutie terug. Denk aan de Warmoesstraat in Amsterdam, Nieuwstad in Groningen en dus de Doubletstraat in Den Haag.

Een moreel oordeel over prostitutie wil ik niet hebben, ervan uitgaande dat iedereen echt vrijwillig hier voor kies (en dat kan je je altijd afvragen als er geld in het spel is), maar ik voel me toch ongemakkelijk. Deze jongens zouden volgens mij – net als ik vroeger – op die leeftijd moeten leren hoe je als geslachten (of als ik het woke formuleer: als mensen die elkaar lief willen hebben) met elkaar omgaat. Dat hoort bij het leven, die onhandigheid moet je meemaken. Als je denkt dat een vrouw te koop is, en dat je er dan ook zo plat over kunt praten dan klopt er volgens mij iets niet. En ja hoor, ik heb dus toch een moreel oordeel.

Amsterdam

Ik slaap in een hotelkamer zonder stoel of tafel, omdat er geen ruimte voor is. Een eigen wc en douche heb ik wel. Er kan een dakraam open, waar ook dieven door naar binnen kunnen. Dit is Amsterdam.
Douchen doe je met de deur dicht, vanwege het brandalarm. De Duitse jongens die voor mij incheckten vroegen naar de dichtstbijzijnde coffeeshop. Ik slaap niet naakt want het brandalarm gaat vast af vannacht.
Ik betaalde cash een borg van vijftig euro, maar zie niet in hoe ik in deze kamer voor dit bedrag iets kan slopen. Misschien als ik de televisie meeneem en ook de relatief nieuwe wc-pot. Maar de trap is erg steil en er staat een camera op de voordeur. Via het dakraam kan maar ik heb geen idee waar ik uitkom.
Maar dit is Amsterdam dus ben ik in vijf minuten bij Paradiso, Museumplein en binnen een kwartier bij Frascati. Bij het laatste theater zie ik een toneelstuk. Ik zie een bekende acteur in de zaal. Een karakterkop wiens naam ik niet weet maar die Ramses speelt. Het stuk is zo creatief dat het voor mij niet te volgen is. Ik voel me aangenaam cultureel underdressed als ik de zaal verlaat.
Op het tapijt van de hotelkamer zit een bruine bloedvlek in de vorm van een hartje. Als je het ziet, moet je er naar blijven kijken. Is het van een neus, een koppige pukkel of iemand die te veel gesnoven heeft?
Dan ga ik slapen. Het voelt alsof uit het hele gebouw warmte naar mijn kamer komt. Het open raam helpt niet, dus ik lees. En als ik net in slaap gevallen ben gaat natuurlijk dat brandalarm af. Ook dat is Amsterdam.


Asfalt

Voor mijn huis voeren machines een fijn uitgewerkte choreografie op. Dansers in oranje hesjes weten hun plek, de belichting is niet subtiel maar wel doelgericht. Het is een feest van rook en kletterend grint. Ik ruik de geur van een tijd waarin het binnenste van de aarde nog stond voor rijkdom en niet voor een CO2-problem.

Naast me staat mijn dochter. Ze heeft haar raam wijd open gedaan en kijkt naar een machine die een laag asfalt uit onze straat freest. De bestuurder toetert als de vrachtauto voor hem – waarin het asfaltgruis terecht moet komen – te snel of te langzaam rijdt.

‘Zo kan ik niet slapen he,’ zegt ze. Ze pakt haar telefoon en begint de voorstelling te filmen. Godzijdank begint de zomervakantie bijna.

Sprinter

Op het bankje in de halfvolle sprinter zitten een jongen en een meisje. Hij zit elegant met zijn gezicht van haar afgewend op zijn telefoon te tikken, zijn benen over elkaar. Zij zit met een manspread ogenschijnlijk kwaad voor zich uit te kijken. Toch heeft ze lieve ogen. Ik kan niet inschatten of het vreemden zijn, of ze een uitgedoofde relatie hebben of dat ze na een eerste nacht tijd voor zichzelf pakken.
Vijf minuten later kijkt hij naar buiten en zit zij op haar telefoon te tikken. Ze tikt net zoals ze kijkt, als de drummer van een deadmetalband.
Ze hebben allebei een hippe tas die je niet dicht ritst maar oprolt. Hij gooit hem als we het station inrollen over zijn schouder en loopt naar de deur. Ook zij staat op, maar wel pas als ze klaar is met tikken.
Als de trein weer optrekt zie ik ze achter elkaar lopen. Ze zijn de enigen op het perron. Niet veel mensen willen hier zijn. En toch: ik weet nog steeds niets.

Dit begreep ik later

Toen ik een jaar of vijftien was, werkte ik in de bibliotheek in ons provinciestadje. Ik had mazzel. Ik hoefde alleen studieboeken op volgorde van hun SISO-code te zetten. De halve meter boeken van Loe de Jong over de Tweede Wereldoorlog waren een makkie. Er waren anderen die literaire thrillers op alfabet moesten zetten, dat was elke week weer een zooitje. Toen was ik een brave jongen. Het haar dat over mijn schouders hing en de sweater met een grafsteen van Persistence of Time van de band Anthrax deden hier niets aan af.

De leiding van de sorteerploeg was in handen van een bibliothecaresse die van het boos toespreken van pubers haar hobby had gemaakt. Ik vermoed dat ze zelf geen kinderen had, maar wel de behoefte had om op te voeden. Aan de voorkant moest je een liniaal langs de boeken kunnen houden, als er eentje scheef stond kreeg je een uitbrander.

Het zal inmiddels wel verjaard zijn. Ik hielp mijn ploeggenoten om achter Loe een baaltje wiet te verstoppen. Roken deed ik zelf niet natuurlijk. Even twijfelde ik toen de harpist van een orkest waar ik toen in speelde bij de groep kwam, ik had begrepen dat opscheppen goed werkte bij het andere geslacht. Later begreep ik dat ze niet wilde dat ik op zou scheppen, maar dat mijn lange krullen voldoende waren geweest. We begrepen elkaar, omdat we klassieke muziek maakten en van heavy metal hielden. Dat is een volstrekt logische combinatie voor wie geleerd heeft naar muziek te luisteren.

In kijken, luisteren en begrijpen in de sociale context was ik in die tijd slechter dan vandaag. Ik was vooral bezig om Loe langs een liniaal te zetten voor een paar euro per uur die ik dan weer ging uitgeven in de lokale muziekwinkel. Ze had naar me gekeken begreep ik later. Het had van alles kunnen worden, begreep ik later. Ik had ook de boel een keer scheef kunnen zetten, begreep ik later.

Er is ook zoiets als doen wat je wilt, los van doen wat je gevraagd wordt. Dat begreep ik later. En daarom rijd ik nu altijd tien kilometer per uur harder dan (vermoedelijk) is toegestaan.

Over vallen

Ik zat deze winter in het restaurant van een skibaan. Mijn vrouw en kinderen waren zich aan het voorbereiden op het skiseizoen dat niet zou komen. Ik hou er niet van: glijden in de kou, ook wel het spelen met vallen. Er zijn voordelen aan het hebben van controle. En als ik weet dat ik geen controle heb, val ik juist bij elke kans die zich voordoet. Er is een voordeel aan ouder worden, je leert je grenzen kennen.

Toch kocht ik vorig jaar in een vlaag van zinloze ambitie skeelers op marktplaats. Het is natuurlijk gekkenwerk om op wieltjes te gaan lopen, daar hoef je geen natuurkunde voor gestudeerd te hebben. Het wiel is hier niet voor uitgevonden. Mijn vrouw en kinderen vlogen echter zo enthousiast over het asfalt, dat ik dacht: dat moet ik ook kunnen. Maar om eerlijk te zijn als ik John Lennon zie heb ik hetzelfde gevoel, maar ik heb geen illusies. En zo geschiedde. Nadat ik de schoenen aandeed, een stuk hangend aan de hekken van mijn buren over straat schuifelde eindigde mijn avontuur in een rozenhaag van een buurman. Ik heb er wel iets van geleerd. Nederland is niet plat, omdat altijd de regen van de weg af moet kunnen lopen. Enfin: die skeelers gingen dus weer op marktplaats.

Maar terug naar de hal waar ik rust had en geen skiles. Ik liep naar de selfservicebalie en bestelde een cappuccino. De dame achter de balie pakte een kopje, drukte op een knopje en ik hield mijn pas voor het pinapparaat. Het gaf me op hetzelfde moment een gevoel van vrijheid, als ook van eenzaamheid. Misschien is dat ook wel hetzelfde. Dit gevoel werd sterker toen een familie een bestelling plaatste en drie dames in wolken stoom de bestelling verwerkten. Even twijfelde ik of ik een roze koek moest bestellen, maar deed het niet. De kop ging op de schotel en ik schuifelde naar een tafeltje. Ik lette niet op de drie lege stoelen, want gelukkig had ik nog een boek bij me. Er is weinig in het leven dat fictie niet op kan lossen.